.:: Ostrów do 1939, wypisy z dziejów miasta ::.
Ekspozycja przedstawia wybrane zagadnienia z dziejów miasta - od początku XVIII wieku do czasów międzywojennych. Na wstępie można się zapoznać z decydującymi dla Ostrowa przywilejami (Jana Jerzego Przebendowskiego z 1714 i 1715, Franciszka Bielińskiego z 1730) oraz fundacjami rodziny książąt Radziwiłłów (właścicieli miasta w l. 1755 - 1833). Dalsza część wystawy omawia czynniki, które zadecydowały o rozwoju Ostrowa, który z niewielkiej i biednej miejscowości wzrósł do rangi najważniejszego miasta w regionie. Jednym z czynników było utworzenie garnizonu, co nastąpiło wkrótce po II rozbiorze Polski i włączeniu miasta do zaboru pruskiego.
Koszary Kościuszki
Z okresem zaborów wiążą się eksponowane pocztówki z widokami zabudowań koszarowych przy ul.Wolności, Kościuszki i Kolejowej, tablo 5 szwadronu 1 regimentu Ułanów Prus Zachodnich wykonane w 1908 roku, pamiątkowa fajka rezerwisty 155 pułku piechoty z 1906, książeczki wojskowe, odznaczenie za udział w 1 wojnie światowej. W latach międzywojennych stacjonował w Ostrowie 60 Pułk Piechoty, który znacząco uczestniczył w życiu kulturalnym miasta, co na wystawie zilustrowano licznymi fotografiami.
Wzrastająca ranga miasta była też widoczna w usytuowaniu władz powiatowych. Miały one siedzibę w Ostrowie, mimo iż od początku zaboru pruskiego miasto leżało w powiecie odolanowskim, co na ekspozycji dokumentuje mapa Wielkiego Księstwa Poznańskiego z 1843. W 1883 wydzielono z powiatu odolanowskiego (zlikwidowanego ostatecznie w 1932 r.) powiat ostrowski. Przebieg granicy rozdzielonego terytorium można zaobserwować na mapie wydanej w 1904 roku.
Równie istotnym dla miasta wydarzeniem okazało się założenie w 1845 roku Królewskiego Gimnazjum Męskiego. Profesorowie gimnazjum, którzy odegrali ważną w regionie, kulturotwórczą rolę, wykształcili wielu znakomitych wychowanków. W czasach germanizacji szkoła była ośrodkiem tajnego samokształcenia i konspiracji niepodległościowej. Na pocztówkach z początku XX wieku zwiedzający mogą obejrzeć dawny kształt gmachu szkolnego. Liczne programy informują o pozalekcyjnych zajęciach teatralnych i muzycznych, świadectwa pozwalają na przybliżenie zakresu nauczania w 1918 roku.
Dworzec kolejowy
Dla wzmożenia gospodarczego rozwoju miasta decydującym czynnikiem było przeprowadzenie linii kolejowych - w 1875 na trasie Poznań - Kluczbork, w 1888 połączenie z Lesznem a w 1894 z Kaliszem i Wrocławiem (dokumentuje to mapa tras kolejowych w Prowincji Poznańskiej). W okresie międzywojennym (1920) największa ostrowska inwestycja (a jedna z większych w Polsce Odrodzonej) - Fabryka "Wagon", również wiązała się z kolejnictwem. Pracowników oraz zabudowania i wyposażenie fabryki w pierwszych latach jej istnienia ukazuje kilkanaście fotografii .
Działalność ostrowskich kupców , rzemieślników i przedsiębiorców omawia dalsza część ekspozycji. Zwiedzający znajdą tu liczne muzealia przypominające ostrowskie cechy, w tym najstarsze - szewski (zał. w 1716), rzeźnicki (1723), krawiecki (1725), rachunki i fotografie witryn związane z kupiectwem oraz materiały dotyczące ostrowskich wytwórni piwa (Browar Hirschów) i likierów, wód mineralnych, mebli, maszyn rolniczych.
Aktywne życie narodowe, społeczne i kulturalne w Ostrowie zilustrowane zostało na przykładzie licznych, prężnie działających stowarzyszeń i organizacji. Świadomość narodowa Polaków rozwijana w towarzystwach kulturalnych (Towarzystwo Śpiewacze - od 1888 roku, koła teatralne, Towarzystwo Czytelni Ludowych) i organizacjach (Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" , kluby sportowe "Ostrovia" i "Venetia", drużyna skautowa) zaowocowała w listopadzie 1918 roku powołaniem władzy polskiej w Ostrowie. Ten kilkutygodniowy w dziejach miasta okres nazwano "Republiką Ostrowską" a najważniejsze ówczesne postaci oraz chorągiew polską z tamtego czasu można obejrzeć na wystawie. Od połowy XIX wieku Ostrów był liczącym się ośrodkiem wydawniczym, o czym przypominają listowniki, rachunki, fotografie drukarni, wydawców czasopism, księgarni. Szkolnictwo, które zaistniało w Ostrowie w 3. dekadzie XVIII wieku w postaci elementarnej szkoły katolickiej i ewangelickiej, w XIX i na pocz. XX wzbogaciło się o szkoły średnie (wspomniane już wyżej Gimnazjum Męskie oraz Wyższa Szkoła dla Dziewcząt, późniejsze Gimnazjum i Liceum Żeńskie), w czasach międzywojennych pochwalić się mogło 7 szkołami powszechnymi, trzema gimnazjami (obok dawniejszych - Gimnazjum Kupieckie), kilkoma szkołami zawodowymi. Na wystawie prezentowane są fotografie budynków szkolnych, świadectwa (XIX-wieczne i z lat międzywojennych), akt erekcyjny szkoły powszechnej im. E.Estkowskiego z autografami osobistości nie tylko ostrowskich. Przez niemal dwa stulecia w Ostrowie egzystowały trzy grupy narodowe i wyznaniowe co odzwierciedlono na ekspozycji poprzez fotografie świątyń: katolickiej i ewangelickiej oraz cmentarza żydowskiego. Znalazły się tu również dokumenty (m.in. z 1779 z pieczęcią gminy ewangelickiej, fragment XIX-wiecznej Tory odnaleziony w ostrowskiej synagodze, pamiątka Chrztu katolika w l.70.XIXw.).
Ekspozycję zamyka plansza zatytułowana "Sławni z Ostrowa", na której przedstawiamy m.in. Edmunda Dalbora (1869-1926) arcybiskupa metropolity, Wojciecha Bąka (1906-1961) poety i dramatopisarza, Jerzego Ofierskiego (ur. 1926) pisarza, popularnego sołtysa Kierdziołka, Krzysztofa Komedy (1931-1969) ur.w Poznaniu, absolwenta ostrowskiego gimnazjum.
.:: SALONIK DAWNYCH MISTRZÓW OSTROWA ::.
Ekspozycja prezentuje najciekawsze i najcenniejsze obiekty ze zbiorów muzealnych, które ze względu na datowanie lub temat nie mogły znaleźć się na wystawie stałej "Ostrów do 1939".
Głównym elementem wystawy jest kilkanaście ludowych instrumentów muzycznych ze zbiorów Tadeusza Czwordona przekazanych na rzecz muzeum przez samego kolekcjonera i jego rodzinę.
Dudy wielkopolskie wykonane przez Józefa Kaczyńskiego
z okolic Trzemeszna (koniec XIX w.)
Instrumenty wykonane w większości na początku XX wieku i odnalezione w regionie południowej Wielkopolski ukazują tradycję ludowego muzykowania na terenie powiatu ostrowskiego - na wystawie znajduje się kilka egzemplarzy dudów oraz siesieniek (instrumentu ćwiczebnego), skrzypce (wykonane fabrycznie ale spreparowane na potrzeby kapeli dudziarskiej), kilka egzemplarzy basów (w większości basów typu kaliskiego, niespotykanych poza rejonem Ostrowa i Kalisza), oraz szereg piszczałek wargowych i naczyniowych. Dopełnieniem ludowej tematyki "Saloniku dawnych mistrzów Ostrowa" są współczesne rzeźby autorstwa Emanuela Cichego z Trkusowa.
Artystyczny rarytas wystawy to obraz Jerzego Kossaka z 1936 roku, ofiarowany do zbiorów muzealnych przez p. Zdzisława Lulkiewicza.
.:: W KUCHNI BABUNI ::.
Jest to wystawa ukazująca fragment życia codziennego mieszkańców dawnego Ostrowa. W sali, zamienionej na kuchnię z lat. 30. ubiegłego wieku można obejrzeć typowe meble, naczynia i sprzęty. Całość aranżacji przypomina o wielofunkcyjności pomieszczenia, w którym koncentrowało się życie rodzinne i towarzyskie.
Kredens mieszczący porcelanę i fajans, stół roboczy, na którym gospodyni za chwilę zacznie zagniatać ciasto, stół do spożywania posiłków, nakryty do świątecznego obiadu – to niektóre elementy z oryginalnego wyposażenia przedwojennej kuchni. Dawna lodówka (ale nie elektryczna), gazowa płyta do gotowania potraw – to elementy nowoczesności wkraczającej do ostrowskiego domu lat międzywojennych. Usytuowana w pobliżu kranu i zlewu umywalnia (miednica, środki higieny osobistej) nawiązuje do standardu większości ówczesnych mieszkań – braku odrębnych pomieszczeń łazienkowych. W kąciku krawieckim stoi nieodzowna w każdym domu maszyna do szycia, są akcesoria do cerowania, haftu, szydełkowania. Miniaturowy komplet mebelków do zabawy oraz dziecięcy wózek sugerują wielopokoleniowy charakter rodziny. O znaczeniu religii w codziennym życiu ówczesnego ostrowianina przypominają przedmioty dewocyjne; kropielniczka umieszczona przy wejściu do kuchni, różaniec, obrazki.
Wyodrębniona część spiżarniana zawiera liczne eksponaty związane z gromadzeniem i przechowywaniem zapasów żywności; od butelek i słoików na przetwory, przez beczki i poloniki do solenia i kwaszenia, po sprzęt do wyrobu produktów mlecznych – wirówkę do mleka i mechaniczną maselnicę.
Całość stanowi doskonałą okazję do podróży w przeszłość, do lat dzieciństwa naszych dziadków, poznania historii dnia codziennego - tak zwyczajnej, a tak niezwykłej.
|
